2 aydır beklenen ekonomik program nihayet açıklandı. Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş tarafından açıklanan programa "Türkiye'nin Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı" adı verildi. Derviş, programın siyasi, halk ve dış desteği alarak başarıya ulaşacağını kaydetti.
Program, sürekli istikrarı sağlamayı hedefliyor.
Ekonomide düzen değişiyor
Dün Hazine Müsteşarlığı'nda, üst düzey bürokratlarla birlikte yeni programı açıklayan Kemal Derviş, Türkiye'nin özellikle 1990'lı yıllardan sonra yaşadığı görev zararları, yüksek faizle borçlanma ve kamu israfı gibi terimlerden kurtulmasını sağlamaya çalıştıklarını vurguladı. Diğer programlardan farklı olarak Bakan Kemal Derviş, her ne şartta olursa olsun halka doğruyu söyleyeceklerini ve günü idare eden politikalardan uzak duracaklarının altını çizdi. Derviş, "Bugünü kurtarmak için yarının temeline dinamit koyamayız." dedi.
2001 Yılı Bütçesi'nin yüzde 95'lik kısmının faiz ödemelerine ayrılmak zorunda kalındığını vurgulayan Derviş, "Bu çark daha fazla dönemez. Bu çarkın işleyişini değiştirmek zorundayız. Kamu bankalarının zararları 1992 yılından itibaren başladı. Bunların azaltılması, ortadan kaldırılması gerekmektedir. Bunları gerçekleştirmeden hızlı bir büyüme sürecine girmemiz mümkün olmaz. Çıkarılan kanunlar, yapılan bir dizi çalışmalar hep bu amaca yönelik olacaktır. Yeni vergilerden ziyade, tasarruf yapılarak borçlanma gereğini azaltmayı, kamu finansman yükünü bu şekilde düşürmeyi planlıyoruz." diye konuştu. Türkiye'nin ekonomik düzenini değiştirdiklerini sık sık vurgulayan Derviş, "Bu program sadece bir istikrar programı değildir. Evet hepimiz kemer sıkacağız; ama ekonomik düzeni de değiştireceğiz." dedi.
Derviş, hedeflerinin üretim ekonomisi olduğunu, bu yıl turizm ve ihracata dayalı bir büyümenin gerçekleşeceğini anımsattı. Başta Türk Telekom yasası olmak üzere çıkarılması gereken yasalar konusunda hızlı bir çalışmanın gerçekleştirilmesinin dış desteğin sağlanmasında önemli bir yere sahip olduğunu anlattı. Derviş, Türk Telekom'un en fazla yüzde 49'unun stratejik yabancı ortağa satılmasını öngören tasarının kanunlaşması ve THY ile ilgili sivil havacılık yasasının çıkması ile özelleştirme konusunda en önemli adımların atılmış olacağını belirtti.
Enlasyon hedefi yüzde 52,5
Programın sosyal boyutuna da değinen Derviş, yeni bazı küçük vergi düzenlemeleri olabileceğini; ancak ciddi bir verginin olmayacağını bildirdi. Bu yıl için yüzde 3'lük bir küçülme öngördüklerini; ancak gelecek yıl ekonominin yüzde 5 büyüyeceğini, bu yıl sonunda TEFE'nin yüzde 57,6, TÜFE'nin de yüzde 52,5 olarak hedeflendiğini kaydetti. Kurun aşırı hareketlilik içinde olduğunu, dünyanın birçok yerinde bu tür durumlarda kurun önce aşırı değer kazandığını; ancak daha sonra reel değerine indiğini belirten Derviş, "Döviz, olması gerekenin çok üstünde. Ancak dış destek hafta içinde belirginleştiğinde, turizm ve ihracat gelirleri arttığında döviz olması gereken yere gelecektir. Şu anda psikolojik bir durum söz konusu. Kısa bir süre sonra makul seviyelere gelecektir." dedi.
Merkez Bankası Başkanı Süreyya Serdengeçti ise 1 milyon 250 bin liralık doların geçen yılın en yüksek rakamına göre yüzde 20 daha fazla olduğunun altını çizdi. Kendilerinin müdahale programı olmadığını yineleyen Serdengeçti, para politikasının zamanla oluşacağını ifade etti.
Dış kaynağı yabancılar açıklayacak
Umutsuz olmak için sebep olmadığını dile getiren Kemal Derviş, Türkiye'de yatırım yapacak yabancı yatırımcıların 1-2 yıl içinde önemli kârlar elde edebileceklerini kaydetti. Gazetecilerin sorularını da cevaplandıran Derviş, özelleştirme için gerekli yasaların çıkarılmasından sonra, bu alandan önemli kaynaklar elde edeceklerini, dış desteğin başkaları adına kendileri tarafından açıklanmasının doğru olmayacağını, 6 ay içinde şeker fabrikalarının özelleştirileceğini, Türk Telekom ve enerji ihalelerinin önünün açıldığını bildirerek, "Biz çok gol atacağız. Belki yediğimiz goller de olacak; ama biz daha fazlasını atacağız. Ve ben çok az gol yiyebileceğimizi düşünüyorum." dedi. Programda kendi söylediklerinin dışında bir şey olmadığını sık sık vurgulayan Derviş şunları söyledi: "Programda piyasaları rahatsız edecek herhangi bir şey yok. Bu, bir hükümet programıdır, bir sürekli istikrar programıdır. Hep birlikte başarılı olacağımıza inanıyorum."
(Sezai Şen / Ramazan Solak / ANKARA Zaman / Ekonomi Servisi)
* Büyüme hedefi 2001'de eksi 3, 2002'de artı 5.
* TÜFE 2001 yıl sonu yüzde 52,5, 2002'de yüzde 20.
* TEFE 2001 yıl sonu yüzde 57,6, 2002'de yüzde 16,6.
* TÜFE 2001 yıl sonu yüzde 52,5, 2002'de yüzde 20.
* TEFE 2001 yıl sonu yüzde 57,6, 2002'de yüzde 16,6.
* Toplam kamu faiz dışı dengenin GSMH'ya oranı 2001'de yüzde 5,5 2002'de yüzde 6,5 olacak.
* Kamu maliyesindeki güçlü politika mutlaka desteklenmeli. Bunun sayesinde enflasyon yıl sonunda aylık olarak yeniden yüzde 2'ye, 2002'de ise yüzde 2'nin altına inecektir.
* Temmuz ve ağustostan itibaren ihracat ve turizm sayesinde yeniden büyümeye geçeceğiz.
* Esas çözüm, içerideki yeniden yapılanmadadır. Zaten yüksek olan borçlara çok büyük yeni borçlar eklemek sorunu çözmez, bizi daha büyük çıkmazlara sürükler.
* Geçiş döneminde tüm yükü para piyasalarına veremeyiz. Uluslararası kuruluşlar ve Türkiye ile ekonomik ilişkileri olan dost ülkelerin bizi desteklemelerini istedik.
* Dış destek miktarını 10-12 milyar dolar olarak belirledik ve bunu sağlamaya çalışıyoruz. Bunu önümüzdeki hafta net bir karara bağlayacağız.
* Uluslararası kuruluşlar programın ayrıntılarına bakacaklar, fakat bize destek olacaklarını çok büyük kuvvetle tahmin ediyorum.
* Kamudan ve dışarıdan gelecek kaynakla birlikte Merkez Bankası para politikasının ayrıntıları belirlenecek ve program kesin makroekonomik tablo olarak ortaya çıkacak.
* Ek vergi yok, fakat ufak tefek ayarlamalar olabilir. Bunlar piyasaların işlemesine yardımcı olacaklardır.
* Bireysel yatırımcıların kamu kağıtlarından elde ettiği getiriye ilişkin beyanname verme zorurluğu kalkıyor. Bu piyasayı rahatlatacak ve halka arzlara yardımcı olacaktır.
* Program bütün boyutlarıyla bu hafta içinde resmi duruma sokulacak.
* Akaryakıtta otomatik fiyatlandırma devam edecek. ATV en az hedeflenen enflasyon ölçüsünde ayarlanacak. ATV tahsilatının GSM'deki payı yüzde 2,8 olacak.
* Kamu bankalarının faiz farkı ödemelerini karşılamak için bütçeye GSMH'nın yüzde 0,2'si oranında ödenek konuldu. Ödenek aşımına yol açacak yükümlülükler verilmeyecek.
* Kamu yararı ve ulusal güvenlik amacıyla Telekom'da altın hisse dışındaki hisselerin stratejik ortağa blok satışı, halka arz ve çalışanlara satış yoluyla özelleştirilmesi süreci başlatıldı.
* Sabit telefon hizmetlerinde kamu tekeli özelleştirme sonrası kaldırılacak.
* Toplam memur sayısında artış olmayacak.
* Lisans verme yetkisi Telekomünikasyon Kurumu'na verilecek.
* Tüm kesimleri ilgilendirmeyen ve ücret adaletini hedeflemeyen münferit maaş ve ücret artış talepleri kesinlikle dikkate alınmayacak.
* TMSF bünyesindeki Demirbank'a tekliflerin değerlendirilmesi nisan sonuna kadar bitirilecek.
* 6 Nisan'a kadar teklif alınmamış olan TMSF bünyesindeki bankalar Sümerbank veya bir diğer geçiş bankası bünyesinde birleştirilcek.
* KİT'lerde personel sayısı artırılmayacak. Fazla mesai, ikramiye ve prim gibi ödemelerde kısıntıya gidilecek. Cari harcamalar kontrol altına alınacak.
* Sümerbank bünyesinde birleştirilen 5 bankanın şube sayısı haziran itibariyle 134'e indirilecek.
* Tarımsal destekleme fiyatları öngörülen enflasyonu aşmayacak şekilde artırılacak ve kuruluşların finansman imkanı dikkate alınarak miktar kısıtlamasına gidilecek.
* Özel banka ve şirketlerin birleşmesini kolaylaştıracak çalışmalar sürüyor.
* Makul bir geçiş dönemi bankaların mali olmayan iştiraklerinin özkaynaklara oranı daraltılmaktadır.
* Başta enerji ve petrol sektörü olmak üzere ithale dayalı ürün fiyatları kurdaki değişiklikleri artan maliyetleri ve ekonomik gerçekleri yansıtacak şekilde geciktirilmeden uygulanacak.
* Bankalar Kanunu'nda yapılacak değişiklikle özel karşılıkların Kurumlar Vergisi matrahının tespitinde gider sayılması konusundaki yasal düzenlemeye açıklık kazandırılacak.
* Memur maaşları enflasyonla uyumlu olarak artırılacak.
* Bankacılık sistemindeki gelişmeler çerçevesinde uzun vadeli yatırımları özendirmek ve tasarruf araçları arasındaki farklılıkları gidermek amacıyla vergi ve munzam karşılıklar gözden geçirilecek.
* Kamu işçi ücretleri 99-2000 dönemini kapsayan toplu iş sözleşmeleriyle sağlanan reel artışlar, kamu dengesi ve kamu çalışanları arasında ücret adaleti gözetecek şekilde ayarlanacak.
1. Bütçe Kanunu'ndaki değişiklikler.
(Meclis'te kabul edildi.)
(Meclis'te kabul edildi.)
2. Görev zararlarını kaldıran kararnane ve kanun.
(Kararname Başbakanlık'ta, kanun hazırlıkları sürüyor.)
3. Borçlanma yasası.
(Önümüzdeki hafta Başbakanlık'a sunuluyor.)
4. Kamulaştırma yasası. (Meclis'te.)
5. 15 bütçe ve 2 bütçe dışı fonun kapatılması ile ilgili yasa.
(Hazine Müsteşarlığı hazırlıyor.)
6. Kamu ihale yasası. (Hazırlık aşamasında.)
7. Merkez Bankası yasası. (Başbakanlık'ta.)
8. Bankalar Kanunu'ndaki değişiklikler.
(Bakanlar Kurulu'nda. Kamu bankaları kararnamesi çıktı.)
9. İş güvencesi yasası. (Sosyal taraflarla temaslar sürüyor.)
10. Ekonomik ve Sosyal Konsey yasası. (Meclis'ten çıktı.)
11. Sivil Havacılık Yasası'nda değişiklik. (Meclis'te.)
12. Telekom yasası. (Başbakanlık'ta.)
13. Şeker Kanunu. (Cumhurbaşkanlığı'nda.)
14. Tütün Kanunu.(Hazırlık aşamasında)
15. Doğalgaz Kanunu. (Plan ve Bütçe Komisyonu'nda.)
Ekonomi çevreleri açıklanan ekonomi programını iyimser bulurken, siyasi ve bürokrat uygulayıcı kadrosunun performansının başarıda önemli olacağını vurguladılar.
Devlet Bakanı Kemal Derviş tarafından dün açıklanan yeni ekonomi programını iş çevreleri genel olarak destek verirken, programın başarısının siyasi irade ve bürokratların performansına bağlı olduğunu belirttiler. İşadamları, özetle, "Senaryo güzel; ama rejisör ve aktörlerin performansı ve rolleri önemli." dediler. İşadamlarından farklı görüşte olanlar ise bu programın bu hükümetle gitmeyeceğini belirtiyorlar. Bankacılar da programa yönelik iyimser açıklamalar yaparken, parasal destek miktarının açıklanacağı programın ikinci ayağınında önemli olduğunu vurguladılar.
Fuat Miras (TOBB Başkanı):
Odalar Birliği olarak genel hatları itibariyle önerdiğimiz konuları kapsayan bir program karşımıza çıktı. Yani devletin yeniden yapılanması, mali sektörün düzeltilmesi, kamu açıklarının ortadan kaldırılması, sosyal dengelerin sağlanması konuları genel çerçeve itibariyle bizim söylediklerimizi kapsayan bir program. Yanlız bunun eksik tarafları var. Mesela dışarıdan alınacak destek nerelerde ve nasıl kullanılacak ve kimler bu destekden faydalanacak? Bunun açıklanması lazımdı. Açıklanmadı. Bir de gelirler hanesi yok. Hangi gelirlerden bu program destek alacak o da belli değil. Sayın Bakan'ın enflasyonla ilgili açıklaması var. Ancak piyasalarda ne alış var, ne satış. Bu rakamlar yükselebilir de düşebilir de. Program bu haliyle devletin şeffaflaşması, yeniden yapılanma açısından beklentilerimizi karşılayan bir çerçeve oluşturuyor. Ama ekonomik açıdan baktığımız zaman bizim hedeflerimizin orada olmadığı belli oluyor.
Zafer Çağlayan (ASO Başkanı):
Bu program devlette yeniden yapılanmayı ve şeffaflığı sağlayacak bir program. Ama bunun içinde görev tamamiyle siyasilere ve TBMM'ye düşüyor. Bu programın ancak tasarruf yapılırsa başarılı olabileceği gözüküyor. Elde başka da veri yok. (Yeni vergiler yok. Kamudaki tasarrufla bu dengeler tutturulacak) deniyor. Rakamlara bakıldığında yıl sonu enflasyon hedefi vs'ye bakıldığında iyimser senaryo olduğu gözüküyor. Ama bu senaryonun bütünün görüp öyle bir şey söylemek lazım. Onun için pazartesi gününü bekleyip değerlendirmek lazım. Şimdi gözlerimiz bozuk. Hem hipermetrop olmuşuz yakını göremiyoruz, hem miyop olmuşuz uzağı göremiyoruz. Dolayısı ile şu andaki gözlük pek görüntümüzü netleştirmedi. Gözlük hâlâ bulanık gösteriyor. Ama karamsar bakmak istemiyorum. Şu anda gözüken turizm ve ihracatın çok önemli olduğu. İnşaallah başımıza bir kaza gelmez. Senaryo iyimser ancak rejisör ve aktörlerin performansı ve rolleri önemli.
Hüsamettin Kavi (İstanbul Sanayi Odası Başkanı):
Açıklanan programla nelerin yapılabiliceği nelerin yapılamayacağı ortaya kondu. Bazı konulardaki belirsizlikler de ortadan kalktı. Bu açıdan umut verici bir program.
Okan Oğuz (Türkiye İhracatçılar Meclisi Başkanı):
Döviz kurlarının ihracata yansımasının 4-5 aylık bir süreyi bulur. Böyle bir durumda yapılacak öncelikli işin ihracata doping etkisi yapacak acil tedbirlerin devreye sokulmasıdır. Üretim için ise piyasaların ve döviz kurlarının istikrara kavuşturulması zorunlulu.
Nuri Artok (İHKİB Başkanı):
Sayın Bakan gollerin ihracat ve turizmle atılacağını ifade etmektedir. Ancak ne yazık bugün iki santrfordan biri olan ihracat, iki çok kuvvetli oyuncu tarafından marke edilmektedir. Bunlardan biri finansman, diğeri ise piyasaların güvenidir.
Hikmet Tanrıverdi (GİSAD Yönetim Kurulu Başkanı):
Ortada net rakamlar yok. Özellikle üretime yönelik, reel sektöre yönelik bir şey göremedim, programda. Biraz daha net şeyler bekliyorduk. Şu an için net bir şey yok.
TOBB Sözcüsü Atıl Akkan:
İlk defa hükümetin ayağının yere bastığını ve gerçekleri Türk halkına açıkladığını gördük.
Nejat Koçer (Gaziantep Sanayi Odası Başkanı):
Konuya hakim birisinin programı açıklaması, bizlere güven verdi. Bir umut ışığı aldık.
Ali Tigrel (DPT eski Müsteşarı):
Olumlu bir adım. Bence ortaya konulan en önemli noktalardan biri şeffaflık. Özal dönemindeki takım ruhunun tekrar geri geldiği izlenimini aldım.
Şarık Tara (ENKA Holding sahibi):
Programı herkesin desteklemesi gerekir. Hükümetin programın arkasında durması herkesi rahatlatıyor. Programı iyi buldum.
Mustafa Çapar (Kayseri Sanayi Odası Başkanı):
Reel kesimle ilgili olarak açık ve net şeyler göremedik.Kamuda şeffaflık, tasarruf, istihdamın artırılması, iç kaynakların harekete geçirilmesi gibi benimsediğimiz konular bulunuyor.
Muharrem Yılmaz (TÜGİAD Başkanı):
Programda ödemeler dengesi ve para politikası ile ilgili bir netlik yok. Bu nedenle programın daha çok uzun vadeli bir strateji şeklinde açıklandığını görüyorum. Bu konuda da yeterli bir oluşum vardı.
Zeynel Abidin Erdem (Erdem Holding):
Bu güvenilir bir program olmanın ötesinde, uygulandıktan sonra Türkiye'yi sıçratacak bir program gibi gözükmektedir.
Bayram Meral (Türk-İş Genel Başkanı):
Bu programının getirdiği bir şey yok. Programda yatırım, üretim, istihdam yok. Çalışanların sorunlarını dikkate alınmamış. Programın sosyal yönü sıfır.
Bu programının getirdiği bir şey yok. Programda yatırım, üretim, istihdam yok. Çalışanların sorunlarını dikkate alınmamış. Programın sosyal yönü sıfır.
IMF programlarının devamı niteliğinde bir program. Özelleştirmeye hızlandıran, ancak özkaynakların yer almadığı program.
Resul Akay (Türkiye Kamu-Sen Başkanı):
55. hükümet dokuz günde, 57 inci hükümet on iki günde programını onaylattığı halde, Sayın Derviş, 45 günde ancak programı tartışmaya açabildi. Bu programın insan boyutu, sosyal boyutu yok. Eski programların daha acıtıcı ve yakıcı versiyonudur. Televole iktisatçıları bile hayal kırıklığına uğradı.
Salim Uslu (Hak-İş Başkanı):
Program aydınlatıcı değil. Felsefesine katılmamız mümkün değil. Sadece ekonomik program olmak yerine demokratikleşmeyi içeren sosyal, siyasal boyutunun da olması gerekirdi. Maalesef bu boyutunu göremedik. Program çok uzun vadeli büyüme hedefleri olan program olmuş.
lM. Fatih Uğurlu (Memur-Sen Başkanı)
Programda sosyal kesimi temsil eden millet yok. Memurlar, emekliler, çiftçiler, esnaflar, işçiler yok. İç ve dış borçların düzenli ödenmesi var. Kimlere ne zaman borç ödeneceği var. Program teorik iktisat dersini benziyor. Kısaca dağ fare doğurdu. Olan millete olacak. Hayat şartları dikkate alınmamış.
Süleyman Çelebi (DİSK Başkanı)
Sayın Derviş'in sosyal boyutu hiç yok diyebiliriz. İş güvencesi konusunda bizi tatmin edecek yaklaşım getirilmemiş. Sosyal boyut reddedilmiş. Kayıt dışı ekonomin kayıt altına alınmasıyla ilgili somut bilgiler yok. Kısaca emeğe yer yok. Ücretler konusunda fedakârlık yapamayız.
(Şahin Ali Şen / Ankara Zaman)
Prof. Dr. Esfender Korkmaz (İst. Üni. İktisat Fak. Öğr. Üyesi):
Buna istikrar programı demek yanlış olur, bu sadece niyet açıklaması, tahmini hedeflerin açıklanması.
Buna istikrar programı demek yanlış olur, bu sadece niyet açıklaması, tahmini hedeflerin açıklanması.
Oysa piyasa ekonomik bir model bekliyordu. Takdimi yanlış oldu. Bu yüzden piyasalar yanlış algılayabilir. Ancak ana ilkelerin açıklanmasında büyük fayda oldu. Öncelikle programın şeffaf, kalıcı ve esnek olacağı anlatıldı. Bu da programın tartışılabilir, uzun dönemli, potansiyel maliyeti olmayan ve şartlara göre değişibilecek olacağını gösteriyor.
Prof. Dr. Osman Altuğ (Marmara Üniversitesi Ö.Ü.):
Ekonomiye cek-cak ekonomisi diye yeni bir kavram kazandırdılar. Ekonomik program diye hep yapılacaklardan bahsediliyor. Evvela bu acil önlemler paketi dedikleri bir ön niyet mektubuydu, bu da son niyet mektubu. İyi niyet açıklamasından başka bir şey değil bunlar. Önemli olan bunların uygulanmasıdır. İnsanların cek-cak ekonomisiyle oyalanacak halleri yok."
Prof. Dr. Güven Alpay (BÜ Öğretim Üyesi):
Hem dünyaya hem de Türkiye'ye 'şeffaf devlet' mesajı verildi. Reel sektör somut veriler yok diye programı eleştirebilir. Bu program devletin yapısını köklü bir biçimde değiştirecek reformları öngörüyor. Pek çok madde beni ümitlendirdi. Çağdaş bir hedef ortaya kondu. Dünyaya entegre olmuş bir Türkiye hedefi var. Devlet artık şeffaf olmayı taahhüt ediyor.
Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD) Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel Sekreteri Haluk Tükel, Devlet Bakanı Kemal Derviş'in açıkladığı ekonomik programla ilgili olarak, dağıtılan metni incelemeden bir tepki vermeyeceklerini bildirdi.
Haluk Tükel, Bakan Derviş'in basın toplantısında dağıttığı dokümanın henüz ellerine ulaşmadığını belirterek, "Dokümanı, kitabı değerlendireceğiz. İncelemeden, pazartesi sabahından önce bir tepki vermeyeceğiz." diye konuştu.
İş dünyasından programa dönük olumlu açıklamalar gelirken, programın başarısız olacağını iddia eden işadamları da yok değil.
İstanbul Ticaret Odası Başkanı Mehmet Yıldırım programın mevcut hükümetle başarılı olmasının mümkün olmadığını belirtirken, Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün, programı desteklemeyeceklerini açıkladı. Farklı görüş bildiren işadamları ise şöyle dedi:
Mehmet Yıldırım: (İstanbul Ticaret Odası Başkanı):
Programın mevcut siyasi kadroyla gerçekleştirilmesi mümkün değil. Programda halkın beklentileri yok. Özel sektörün beklentileri de siyasi iradeye bağlı. Programın öngörülerine baktığımız zaman, üretim gerçekleşirse, ihracat olursa, turist gelirse, dış yardım gelirse gibi hep temenniler üzerine kurulmuş bir proje. Bu projenin gerçekleştirilme oranı ne? Bence bu hükümetle açıklanan bu programı gerçekleştirmek mümkün değil.
Ekrem Demirtaş (İzmir Ticaret Odası Başkanı):
Açıklanan kesin program değil. Taslak program. Bu programın kaynağı yok, bilinen doğruları söyledi. Bizim eksikleri eleştirmemiz, tepki göstermemiz demokratik hakkımızdır. Bu defa daha temkinli hareket ediyoruz. Programın başarılı olması için koşullu destek veriyoruz. 2 aydır Başbakan Bülent Ecevit ve Derviş'e odamızın görüşlerini sunduk. Piyasanın durumunu pazartesi günü göreceğiz. Kayıtsız şartsız hükümetlere destek vermeyeceğiz. Radikal değişim ve dönüşüm bekliyoruz."
Ali Bayramoğlu (MÜSİAD Başkanı):
Tam bir fiyasko. Topluma hiçbir mesaj vermedi. Ekonomik noktada üretim, istihdam ve ihracat açısından bir yol göstericiliği yok. Bunların önünü tıkayan mali piyasalar ve bankacılıkla ilgili hiç bir somut çözüm yok. Sadece 15 tane kanun değişikliğinin ne kadar faziletli olduğunu anlatan bir programdır. En önemlisi yine rantiyecilik, faizcilik mantığının devam etmesini öngörüyor bu program. Programa desteğimiz olmayacak. Bizi yanıltsınlar diye bekliyordum. Ama maalesef bizi yanıltmadılar.
Sinan Aygün (ATO Başkanı):
Reel sektörle ilgili bir şey yok. Kurla ilgili bir program yok. Bu şu an en önemli hadise. Piyasalar kilitlenmiş durumda. Ticaret ve üretim yapılamıyor. En büyük belirsizlik kur konusunda. Buna bir hedef koymaları lazım. Yoksa belirsizlik sürer. 53 günün boşa geçtiğini düşünüyorum.
Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Sayın Kemal Derviş, dün yaptığı yeni ekonomi paketinde oldukça önemli açıklamalarda bulundu. Paketin detayları, yayınlanan metinde daha kapsamlı olarak açıklanmıştır.
Paketin genel çerçevesini oldukça olumlu buldum.
* Özellikle mevduat güvencesinin devam edecek olması, piyasalarımızın kilitlenmesini çözecektir.
* Devlet iç borçlanma kağıtlarından elde edilecek gelirlerin beyan dışı bırakılacak olması, piyasaları rahatlatma açısından önemlidir.
* MB başkanın doların 1 milyon 250 bin liralık fiyatının Nisan 1994 fiyatına göre yüzde 20 pahalı olduğunu açıklamadı, bu ay itibariyle doların gerçek değerinin 1 milyon-1 milyon 50 bin lira arasında olması gerektiğini söyledi. Bunun etkileri önümüzdeki hafta piyasalara yansıyacak ve dolarda bir miktar gerileme olacaktır.
* İç borçlanmaya öncelik verilecek olması önce faizlerin bir miktar yükselmesine neden olabilir.
Enflasyon ve büyüme hedefleri bugünkü şartlara göre olumlu.
* Özelleştirmelere hız verilmesi özellikle Telekom ve hava yollarının özelleştirilmesi ve bunlarla ilgili yasal düzenlemelere hız verilmesi olumlu.
* Gelir artırıcı kalemler arasında özel sektöre önem vererek ihracat ve turizm gelirlerinin artırılması.
* Programa dış desteğin sağlanarak IMF görüşmeleri sonucunda 10-12 milyar dolar seviyesinde kredi sağlanabileceğinin açıklanmasını olumlu buluyorum. Ayrıca önümüzdeki hafta içinde paketin dış kaynak bölümünün açıklandığında piyasalara olumlu yansıyacaktır diye düşünüyorum.
Çok çalışıp çok üreteceğiz, çok ihracat yapacağız. Ayrıca turizm gelirlerinde şimdiden olumlu gelişmeler olmaktadır. Bunları göz ardı etmemek gerekir.
Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 19,5 milyar dolarlık tasarrufu da oldukça önemlidir.
Bence program kısa ve uzun vadeli iyi sonuçlar üretecektir.
Dış ve iç piyasa çevrelerinin ve Türk halkının uzun bir süredir beklediği yeni ekonomik program nihayet açıklandı, daha önce çarşamba günü açıklanacağı belirtilen ve sürekli ertelenerek 14 Nisan Cumartesi'ye bırakılan Türkiye'nin güçlü ekonomiye geçiş programı, ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş tarafından açıklandı.
Genel olarak baktığımızda programı bir küçülme ve kemerleri sıkma programı olarak algılıyoruz, öncelikle programın 15 günde çıkarılması zorunlu olarak kabul edilen 15 yasa üzerine de kurulduğunu ve Sayın Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı Kemal Derviş'in göreve başladığından beri sürekli vurguladığı bazı söylemlerini aktardığı bir niyet mektubu olarak da algılamak mümkün, dış finansman desteğinin miktar ve zaman olarak belli olmaması sebebiyle programın ne denli güçlü olduğu ise henüz bu açıdan belli değil. Görüntüde ancak para ve sermaye piyasalarını ilgilendiren bazı mesajlar dikkat çekici.
I. Kasım ve şubat ayı likidite krizlerinde % 7.500'lere varan faiz yükselişlerine yol açan kamu bankalarının likidite sorununun çözümüne yönelik yasal ve ekonomik tedbirlerin alınmış olması, ödenmiş sermayelerin yükseltilecek olması ve krize yol açan bankaların piyasalara olan yükümlülüklerinin sona erdirilmesi.
II. Nisan sonuna kadar Demirbank'ın satışı.
III. Özel bankaların dönem kârlarını sermayeye ilave ederek mali yapılarını güçlendirmeleri.
IV. Kamu bankalarına piyasa şartlarına uygun faizli Hazine kâğıdı verilerek görev zararı alacakları en kısa zamanda ortadan kalkacak.
Olması muhtemel likidite krizlerini engellemeye dönük olması açısından olumlu.
Ayrıca dalgalı kura aynen devam edilecek. Bakan ve bürokratların halen 1.200-1.300 aralığında dalgalanan doların % 20 oranında yüksek olduğunu vurgulamaları iç ve dış spekülatörlere verilen bir mesaj olarak algılanabilir.
Bunun dışında piyasayı yakından ilgilendiren 15 yasa içinde Telekom yasasında altın hisse kuralı işletilerek yabancıya en fazla % 49'luk blok satışa izin verilmesi dikkat çekici.
Programın dayandığı 15 yasanın henüz sadece birkaçının Meclis'te kabul edilmesi ve dış finansmanın miktarının ve zamanının bilinmemesi piyasalar önündeki belirsizliğin devam etmesine yol açacak gibi görünüyor.
Bu açıdan ne döviz piyasasının, ne Borsa'nın, ne de bono piyasasının önümüzdeki hafta başından itibaren sağlıklı bir yön izlemesi mümkün görünmüyor.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder