Doğa Takvimi

Doğa Takvimi

Doğa Takvimi, Anadolu’da kullanılan geleneksel takvimlerden biridir ve belli zamanlarda oluşabilecek doğa olaylarını gösterir. Geleneksel Takvimler, bilimsel veriler yerine, uzun yıllar boyunca doğa olayları, iklim koşulları vb. durumları gözlemleyerek oluşturulur ve köklü, zengin bir geleneğin ürünü olarak karşımıza çıkar. Koç katımının ne zaman yapılacağı, zemherinin ne zaman biteceği, hangi ürünün ne zaman ekileceği bu köklü geleneğin sonucunda oluşan takvime göre belirlenir. Bizde sizlere Doğa takviminde bulunan önemli zaman dilimlerini kısaca bilgi vererek derledik.

16 Şubat: Ağaç dikme zamanı

 Fidan dikim zamanı, Kasım-Şubat tarihleri arasındadır. Kış sert geçmeyen bölgelerde sonbahar dikimi, kök sisteminin daha iyi gelişmesini sağladığı bilinir.

20 Şubat: 1. cemre (havaya) düşmesi

Her yıl baharın gelişini simgeleyen cemrenin havaya düşmesidir. İlk olarak havaya düşecek olan cemre düşmesi tarihi belli oldu. Buna göre; İlk cemre 20 Şubat tarihinde havaya düşecek.

27 Şubat: 2. cemre (suyu) düşmesi

İkinci cemre suya düşecek.Suya düşecek olan ikinci cemre 26-27 Şubat tarihinde düşeceği belirlendi.

5 Mart: Ağaçlara su yürümesi

Doğa takvimine göre Mart’ın ilk günleri“ağaçlara su yürüme zamanıdır”. Canlanmaya başlayan yapraklarıyla, ağaçlar için derin bir kış uykusundan uyanma vakti olarak bilinir.

6 Mart: 3. cemre (toprağa) düşmesi

Toprağa düşecek olan üçüncü cemre ise 5-6 Mart tarihinde düşecek.Doğanın Takviminde Mart ayındayız. Mart ayında 3. cemrenin de toprağa düşmesi ile doğa artık tamamen uyanıyor. Tüm canlılar büyümenin ve gelişmenin telaşına girmiş bulunuyor.

8 Mart: Bağ budama zamanı

Budama için en uygun dönem, şubat sonu ve mart başıdır. Yaprağı dökülmeyen bağ asla budanmamalıdır, yoksa asma yeterince organik bileşik depolayamaz. Bundan dolayı kışa dayanıklılığı azalır, zayıf sürgünler oluşur ve verim düşer.

9 Mart: Kalem aşısı zamanı

Bağ kurmak amacıyla 1-2 sene önce dikilmiş ağaçlar toprak seviyesinden aşılanır. Aşılama zamanı Şubat- Mart aylarında asmalarda ağlama başlamadan önceki dönemdir. Ağlamadan hemen önce asmalar kesilince, kesim yerinden yapışkan bir sıvı salgılar.

10 Mart: Asmalara su yürümesi

Asmaya su yürümesi demek bütün kış neredeyse uykusunda olan asmanın artık uyandığı, yeşillendiği anlamına gelmektedir.Dikim yapılan yerin iklim koşuluna bağlı olarak fidanın dip kuruluğuna göre ortalama 15 günde birsulanması üzüm fidanları için yeterlidir. Aksi takdirde yoğun sulama yapılan üzüm fidanlarında mantar hastalığı oluştuğu bilinmektedir.

11 Mart: Kocakarı soğukları başlangıcı

Kışın sonundaki en soğuk günler olarak bilinen kocakarı soğukları, baharın müjdecisi olan mart ayının ortalarında buz gibi bir soğuk getiren doğa olayı olarak tanımlanabilir.

15 Mart: Kocakarı soğuklarının sonu

Mart ayının ortalarında normallerin altındaki soğuk havanın sürdüğü 7 günün genel adı Berdül Acüz olarak bilinir. Her ne kadar kışın en sert hissedildiği dönem olsa da baharın ayak seslerini duyuran, Berdül’acüz 11-17 Mart arasında yaşanıyor.

22 Mart: Mart dokuzu (kar yağabilir)

 Mart ayının dokuzundan dokuz gün sonra,“Dokuzun Dokuzu” denilen gün gelir ki, bugün hava çok soğuk olur; hatta fırtına ya da kar görülebilir.Mart 9’u ne demek?

Hava sıcaklığının gece sıfırın altında 20-25 dereceye kadar düştüğü görülmüştür; don ve kar fırtınası olabilir ya da “Şıvgın” denilen sulu kar yağabilir.

30 Mart: Ağaçların yeşermesi

Ağaçların tomurcuklanmaya ve yeşermeyebaşladığı dönemdir.Yapraklı sebzeler (lahana, ıspanak gibi) ve sulama için uygun günlerdir.

31 Mart: Mart dokuzunun sonu

Mart ayının dokuzundan dokuz gün sonra,“Dokuzun Dokuzu” denilen gün gelir ki, bugün hava çok soğuk olur; hatta fırtına ya da kar görülebilir. Yeni uyanan veya çiçek açan ağaçları soğuk vurur.

2 Nisan: Çiçeklerin açma zamanı

2 Nisan itibari ile çiçek tomurcukları açmaya başlar.

14 Nisan: Lalelerin yeşermesi

Meşhur Kırmızı Muş Lalesi baharın gelişiyle birlikte ovaları süslemeye başlar.. Muş’un kırsal kesimlerinde kendiliğinden yetişen laleler, bu sene havaların erken ısınmasıyla erkenden boy göstererek ovayı sarmaya başlar.

18 Nisan: April beşi (camuz kıran – 5 gün)

Doğa takviminde “Abrul Beşi fırtınası” olarak bahsedilir. Havaların ısınma döneminde bir anda aşırı soğuk ve fırtına yaptığına, sonrasında bahar geldiğine inanılır.

18 Mayıs: Güllerin açması

Anadolu Halk takviminde (kocakarı takvimi) 18 Mayıs güllerin açma zamanı diye geçmektedir.

20 Mayıs: Engirkıran (kar yağabilir)

Halk takviminde ve fırtına takviminde 20 mayısa denk gelen fırtına adına engirkıran fırtınası denir. Bu günlerde belli bölgelerde kar yağışına rastlamak mümkündür.

23 Haziran: Yaprak aşısı zamanı

Aşı için gerekli kalemler durgun mevsimde alınıp, aşı zamanına kadar saklanır. Yaprak aşısına Mayıs sonu veya Haziranın ilk haftalarında başlanır ve Temmuza kadar devam edilir.

16 Temmuz: Sıcakların artması

Temmuz-Ağustos arası sıcaklıkların hızla arttığı ve en yüksek olduğu zamandır. 

26 Temmuz: Üzümlere alaca düşmesi

Üzüme Temmuz ortalarında alaca düşer, ağustos ayında olgunlaşır.

29 Temmuz: Yaprak aşısının sonu

Yaprak aşısı 28-29 Temmuz arası yapılmalıdır. Bu tarihten sonraki aşılama verimsiz olmaktadır.

15 Ağustos: Meyvelerin olgunlaşması

Bu ayda üzümler olgunlaşmaya başlar. Salkım güvesi ile sumak halindeki salkımlardan, neferiye aşamasındaki küçücük üzüm salkımlarına kadar , hemen her aşamada zararlı olur. 

26 Ağustos: Yaprakların sararması

Bu ayın sonunda yapraklar yavaş yavaş sararmaya başlamaktadır.

3 Eylül: Ağustos meyvelerinin olgunlaşması

Bu ay ile beraber Ağustos meyveleri olgunlaşır ve toplanır.

7 Eylül: Sebzelerin toplanması

7 Eylül itibari ile sebzeler toplanır ve tüketiciyle buluşur.

9 Eylül: Ceviz çırpma zamanı

Ülkemizde ceviz toplaması sonbahar mevsiminde ve Eylül ayında yapılır. Ceviz toplamak için en iyi zaman ise cevizin yeşil kısmının üçte birinin çatlamaya başladığı zaman olarak bilinmektedir. 

19 Eylül: Bağ bozumu zamanı

Genel olarak bağ bozumu zamanı eylül ortalarından ekimin başı olabilir. Tarihin değişkenlik göstermesi, üzüm üretilen iklimlerdeki hava koşulları olmaktadır. 

28 Eylül: Ağaçların suyunun azalması

20 Ekim: Ağaç dikme zamanı

Ekim ve Kasım ayları özellikle erken güç açan fideler, kışın yapraklarını döken çalılar, çit bitkileri ve ot ve kökleri temizlenmiş ve soğuk depolarda veya ambarlarda muhafaza edilen küçük ağaçlar için özellikle uygundur. 

30 Ekim: Ağaç budama zamanı

Ağaç budama mevsimi yaprakların döküldüğü ve ilkbaharın başladığı zaman olarak bilinir. Bu yüzden en uygun dönem 15 kasım ile 15 mart arasıdır. Meyve ağaçları da aynı tarihte budanır. 

29 Kasım: Ağaçların suyunun çekilmesi

Bu tarihle beraber meyve ağaçlarından su çekilmesi başlar.

9 Aralık: Yaprak dökümü sonu